‘Siêu vaccine’ có thể chặn hoàn toàn sự lây lan của ung thư

Các nhà khoa học Mỹ vừa phát triển một loại vaccine dựa trên công nghệ hạt nano có thể kích hoạt hệ miễn dịch chống lại ung thư.

Loại vaccine mới được kỳ vọng có thể ứng dụng cho nhiều loại ung thư khác nhau trong tương lai. Ảnh: Asianscientist.

Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Massachusetts Amherst (Mỹ) vừa công bố kết quả thử nghiệm một loại vaccine “siêu nano” có khả năng ngăn ung thư phát triển và lan rộng trên mô hình chuột, The Independent đưa tin.

Theo nghiên cứu đăng trên Cell Reports Medicine, loại vaccine này được phát triển dựa trên công nghệ hạt nano lipid, có thể kích hoạt hệ miễn dịch chống lại nhiều loại ung thư khác nhau, bao gồm u hắc tố (melanoma), ung thư tuyến tụy và ung thư vú thể tam âm – nhóm bệnh có tiên lượng xấu và khả năng di căn cao.

Kết quả đáng chú ý

Kết quả cho thấy tùy theo loại ung thư, tới 88% số chuột được tiêm vaccine không phát triển khối u. Đặc biệt, trong một số trường hợp, bệnh hoàn toàn không lan rộng, thậm chí bị chặn đứng ngay từ giai đoạn đầu.

PGS Prabhani Atukorale, khoa Kỹ thuật Y sinh, Đại học Massachusetts Amherst, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết: “Bằng cách thiết kế các hạt nano có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch qua nhiều con đường, đồng thời mang kháng nguyên đặc hiệu của tế bào ung thư, chúng tôi có thể ngăn sự hình thành khối u với tỷ lệ sống sót ấn tượng”.

Thông thường, vaccine hoạt động bằng cách đưa vào cơ thể một phần kháng nguyên (mảnh nhận diện của mầm bệnh hoặc tế bào ung thư) cùng với tá dược – chất giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, việc tìm tá dược phù hợp cho điều trị ung thư là thách thức lớn. Để khắc phục, nhóm nghiên cứu phát triển “siêu tá dược” dạng hạt nano lipid chứa hai loại tá dược khác nhau, giúp tăng hiệu quả kích hoạt miễn dịch.

Ba tuần sau khi được tiêm “siêu vaccine”, 80% số chuột được cấy tế bào ung thư hắc tố vẫn không hình thành khối u, trong khi tất cả chuột tiêm vaccine thông thường đều tử vong sau 35 ngày. Đáng chú ý, nhóm tiêm “siêu vaccine” cũng không xuất hiện khối u di căn phổi – biến chứng gây tử vong hàng đầu ở bệnh nhân ung thư.

Ở giai đoạn 2, khi thử nghiệm trên nhiều loại tế bào ung thư khác nhau, nhóm nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ đào thải khối u đạt 88% với ung thư tuyến tụy, 75% với ung thư vú và 69% với u hắc tố. Tất cả các cá thể còn lại đều không xuất hiện dấu hiệu di căn sau thời gian theo dõi.

“Phản ứng tế bào T đặc hiệu khối u mà chúng tôi tạo ra là chìa khóa mang lại hiệu quả sống sót vượt trội”, tiến sĩ Griffin Kane, đồng tác giả, cho biết.

Nhiều hy vọng cho lĩnh vực vaccine ung thư

Vaccine đang mở ra một hướng đi mới đầy hy vọng trong cuộc chiến với ung thư. Vào tháng 9, ông Alexander Gintsburg, Giám đốc Viện nghiên cứu Dịch tễ học và Vi sinh vật học Gamaleya (Nga), chia sẻ với hãng tin TASS rằng trong vài tháng tới, bệnh nhân ung thư ở Nga sẽ bắt đầu được điều trị bằng vaccine do chính nước này phát triển.

Các thử nghiệm bước đầu cho thấy kích thước khối u giảm và quá trình tiến triển của bệnh chậm lại từ 60 đến 80%, tùy thuộc đặc điểm từng trường hợp. Một số nghiên cứu cũng ghi nhận tỷ lệ sống sót của bệnh nhân tăng lên đáng kể nhờ vaccine.

Song song đó, các nhà khoa học trên thế giới đang mở rộng nghiên cứu vaccine mRNA cho ung thư phổi, căn bệnh gây tử vong hàng đầu toàn cầu. Tại Trung tâm Ung thư Markey (Mỹ), một số bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ đã bắt đầu tham gia thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1.

Trong khi đó, nhóm nghiên cứu tại Đại học Florida phát triển loại vaccine mRNA có thể kết hợp với thuốc miễn dịch để tăng cường phản ứng tế bào T, hứa hẹn ứng dụng trong nhiều loại khối u như glioblastoma, u hắc tố hay ung thư xương di căn.

Dù những tiến bộ này mang lại hy vọng, các chuyên gia nhấn mạnh việc phòng ngừa vẫn là nền tảng quan trọng nhất. Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung là virus HPV. Vaccine HPV giúp ngăn ngừa các chủng virus nguy cơ cao, giảm đáng kể nguy cơ ung thư cổ tử cung, âm hộ, dương vật, hậu môn và hầu họng.

Tương tự, virus viêm gan B (HBV), tác nhân chính gây viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan, cũng có thể phòng ngừa bằng vaccine. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính năm 2022 có khoảng 254 triệu người sống chung với viêm gan B mạn tính, với hơn 1,2 triệu ca nhiễm mới mỗi năm.

Vaccine phòng HBV có hiệu quả bảo vệ đến 95%, hoạt động bằng cách kích thích cơ thể sinh kháng thể chống virus, ngăn ngừa nhiễm bệnh và giảm nguy cơ ung thư gan. WHO khuyến cáo tiêm mũi đầu tiên cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh, sau đó hoàn tất 2 hoặc 3 mũi nhắc cách nhau ít nhất 4 tuần để đạt miễn dịch bền vững.

Kỳ Duyên

Nguồn Znews: https://lifestyle.znews.vn/sieu-vaccine-co-the-chan-hoan-toan-su-lay-lan-cua-ung-thu-post1595373.html