Đột tử và đột quỵ khác nhau thế nào, cách sơ cứu ra sao?

Nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa đột quỵ và đột tử, hoặc nghĩ chúng là một. Tuy nhiên đây là hai chứng bệnh khác nhau về nguyên nhân và nguy cơ.

Ngày 31/7, giới công nghệ Việt Nam bàng hoàng tiếc thương ông Hoàng Nam Tiến, thành viên Hội đồng sáng lập Tập đoàn FPT, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT qua đời ở tuổi 56 do ngừng tim đột ngột, một dạng đột tử.

Chia sẻ với VietNamNet, Phó giáo sư Nguyễn Hoài Nam, Chủ tịch hội Tĩnh mạch học Tp.HCM, giảng viên cao cấp trường ĐH Y Dược Tp.HCM, cho biết đột quỵ và đột tử là hai tình trạng cấp cứu y khoa tối cấp, thường bị nhầm lẫn do cả hai đều xảy ra đột ngột và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, bản chất sinh bệnh cảnh, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hoàn toàn khác nhau.

Ảnh minh hoạ.

Đột tử có thể gây tử vong nhanh chóng, còn đột quỵ có thể gây tử vong nhưng thời gian lâu hơn vì một biến cố ở tim, còn một bệnh là ở não.

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu cung cấp oxy và dưỡng chất cho não bị gián đoạn hoặc giảm nghiêm trọng. Tình trạng này dẫn đến tế bào não thiếu oxy, bị tổn thương hoặc chết chỉ sau vài phút nếu không được cấp máu kịp thời. Tuy nhiên, tim của người bị đột quỵ vẫn hoạt động, và họ không tử vong ngay lập tức nếu được cấp cứu kịp thời.

Nguyên nhân chính gây đột quỵ là do cục máu đông làm tắc động mạch não hoặc mạch máu bị vỡ, khiến máu không thể nuôi dưỡng não. Các yếu tố nguy cơ bao gồm cao huyết áp, bệnh tim, đái tháo đường, mỡ máu cao, béo phì, hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia. Những người có lối sống không lành mạnh hoặc tiền sử bệnh lý liên quan đến mạch máu thường có nguy cơ cao hơn.

Còn đột tử khiến máu không được bơm đi nuôi cơ thể. Hầu hết người bị đột tử tử vong ngay lập tức nếu không được cấp cứu kịp thời. Tình trạng này thường xảy ra ở những người có bệnh lý tim mạch tiềm ẩn nhưng chưa được phát hiện, như bệnh mạch vành hoặc rối loạn nhịp tim.

Nguyên nhân chủ yếu của đột tử liên quan đến rối loạn chức năng tim như tình trạng loạn nhịp tim hoặc tắc nghẽn mạch vành; nhồi máu cơ tim cấp, bóc tách động mạch chủ (ít gặp nhưng rất nguy hiểm, thường xảy ra ở người có tăng huyết áp không kiểm soát).

Một số người do hội chứng rối loạn di truyền ảnh hưởng đến hệ thống dẫn truyền điện của tim hoăc chấn thương ngực mạnh.

Khác với nhiều bệnh lý tiến triển từ từ, đột tử xảy ra trong thời gian cực kỳ ngắn, thậm chí trong vài giây đến vài phút. Khi tim ngừng đập, máu không còn bơm lên não, khiến não bị tổn thương không hồi phục sau 4 phút nếu không được cấp cứu.

Phân biệt triệu chứng của đột quỵ và đột tử

Trao đổi với Sức khoẻ & Đời sống, ThS.BS Nguyễn Thu Huyền, Khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện 19-8, cho biết, triệu chứng là phần quan trọng nhất để phân biệt và hành động.

Dấu hiệu của đột quỵ (Quy tắc F.A.S.T.)

Ảnh minh hoạ.

Các dấu hiệu của đột quỵ thường xuất hiện đột ngột và liên quan đến chức năng thần kinh. đột ngột liệt 1 bên mặt hoặc tay, nói ngọng, mất thị lực 1 hoặc 2 mắt, đau đầu dữ dội hoặc chóng mặt.

Hãy nhớ quy tắc F.A.S.T:

-F (Face – Khuôn mặt): Yêu cầu người bệnh cười hoặc nhe răng. Một bên mặt bị xệ xuống, méo miệng.

-A (Arm – Cánh tay): Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên. Một tay yếu hơn, không thể giơ lên hoặc rơi xuống trước.

-S (Speech – Lời nói): Yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản. Lời nói khó hiểu, ngọng nghịu, không nói được.

-T (Time – Thời gian): Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. “Thời gian vàng” để cứu não là cực kỳ quan trọng. Người bị đột quỵ vẫn còn tỉnh táo hoặc lơ mơ, nhưng vẫn có mạch và nhịp thở (trừ trường hợp rất nặng).

Khi gặp người bị đột quỵ hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Ghi nhớ thời điểm các triệu chứng bắt đầu đồng thời để người bệnh nằm yên ở tư thế đầu hơi cao. Nới lỏng quần áo. Tuyệt đối không cho bệnh nhân ăn uống bất cứ thứ gì, không tự ý cho uống thuốc, cạo gió, chích máu đầu ngón tay vì có thể làm tình hình tệ hơn.

Dấu hiệu của đột tử (Ngừng tim đột ngột)

Ảnh minh hoạ.

Các dấu hiệu của đột tử diễn ra chớp nhoáng và gây ra hậu quả nặng nề hơn so với đột quỵ. Các triệu chứng bao gồm:

-Đột ngột ngã quỵ, bất tỉnh.

-Mất ý thức hoàn toàn, không phản ứng với lay gọi hay kích thích đau.

-Ngừng thở hoặc chỉ thở ngáp cá (thở rất yếu, không đều, sắp ngừng).

-Không có mạch đập khi kiểm tra ở cổ hoặc bẹn.

Khi gặp người bị đột tử (ngừng tim) hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Nếu bệnh nhân không thở, không có mạch, phải tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức bằng cách ép tim ngoài lồng ngực. Nếu có máy khử rung tim tự động (AED) hay còn gọi là máy sock điện ở gần, hãy sử dụng nó theo hướng dẫn. CPR và AED là hai biện pháp duy nhất có thể cứu sống bệnh nhân trong khi chờ xe cấp cứu.

Đột quỵ và đột tử đều là những kẻ thù thầm lặng, nhưng chúng tấn công cơ thể theo những cách rất khác nhau. Đột quỵ là sự cố của mạch máu não, trong khi đột tử là sự cố về điện tim. Việc nhận biết đúng các triệu chứng đặc trưng sẽ quyết định đến cách xử trí ban đầu và cơ hội sống của người bệnh.

Cách phòng ngừa đột quỵ và đột tử

Để dự phòng đột quỵ và đột tử chúng ta hãy có một lối sống lành mạnh:

-Tránh các căng thẳng stress, nên thư giãn sau thời gian làm việc, tránh làm việc quá khuya. Ngủ đủ giấc mỗi ngày từ 7-8 tiếng.

-Nên bỏ thuốc lá, thuốc lào, hạn chế rượu bia

-Ăn nhạt, hạn chế mỡ nội tạng động vật và đồ ăn chứa nhiều cholesterol, nên ăn nhiều rau xanh.

-Kiểm soát cân nặng hợp lý, tránh thừa cân béo phì. Kiểm soát mỡ máu.

-Khám sức khỏe định kỳ 3-6 tháng/lần. Đặc biệt nên khám định kỳ trước khi vào mùa lạnh để sớm phát hiện các bệnh lý tăng huyết áp – tim mạch, đái tháo đường để điều trị kịp thời.

-Khi mắc các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid, nên tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Minh Hoa (t/h)

https://www.nguoiduatin.vn/dot-tu-va-dot-quy-khac-nhau-the-nao-cach-so-cuu-ra-sao-204250801093730512.htm