Đề xuất ưu tiên nâng lương cho người sinh đủ 2 con trước 35 tuổi

Việt Nam đứng trước nguy cơ khủng hoảng dân số. Theo các chuyên gia, Việt Nam cần triển khai nhiều chính sách để làm chậm tốc độ giảm sinh, thay vì cố duy trì mức sinh hiện tại.

Việt Nam có thể giảm dân số nghiêm trọng trong 10-15 năm tới

Chia sẻ tại hội thảo góp ý dự thảo hồ sơ đề án sửa đổi, bổ sung chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030, ThS.BS Hồ Mạnh Tường, Thư ký Hội Nội tiết Sinh sản TPHCM cho hay, giảm sinh là xu hướng tất yếu của các xã hội phát triển. Việt Nam cũng không thoát khỏi xu hướng này.

“Trong vài năm qua, không quốc gia nào trên thế giới chứng kiến tỷ suất sinh giảm liên tục và mạnh mẽ như Việt Nam. Ở Việt Nam, tỷ suất sinh giảm nhanh từ 2,11 (năm 2011) xuống 1,91 (năm 2024). Nếu không can thiệp, mức sinh có thể giảm còn 1,3-1,4 vào năm 2030, dẫn đến khủng hoảng dân số”, bác sĩ Tường nhận định.

Việt Nam có thể gặp khủng hoảng dân số nếu không can thiệp kịp thời (Ảnh minh họa: TC).

Ông Tường đề xuất nên đặt lại mục tiêu dân số. Thay vì cố duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/1 phụ nữ), cần tập trung làm chậm tốc độ giảm sinh trong bối cảnh đô thị hóa và phát triển kinh tế.

Theo ông, nguyên nhân chính của xu hướng giảm sinh là đô thị hóa và phát triển kinh tế. Nếu không muốn giảm sinh, chỉ có cách dừng đô thị hóa và phát triển kinh tế, tuy nhiên điều này là không thể.

Ngoài ra, một nguyên nhân khác cũng đáng chú ý là sự thay đổi trong lối sống và suy nghĩ của người trẻ.

“Thế hệ trẻ hiện nay không còn coi trách nhiệm xã hội là ưu tiên, mà tập trung vào giá trị cá nhân. Việc có con trở thành bất lợi về mặt kinh tế và tài chính, đặc biệt ở các nước phát triển.

Ở Việt Nam, quan điểm của giới trẻ đang thay đổi với tốc độ nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào, dẫn đến nguy cơ giảm dân số ở mức ‘kinh hoàng’ trong 10-15 năm tới”, ông Tường dự đoán.

Không giới hạn số con, ưu tiên tăng lương, tăng chức

Để ứng phó, ông Tường cho rằng, Việt Nam cần tận dụng “thời điểm vàng” hiện nay, khi dân số còn tăng và văn hóa vẫn ủng hộ có con.

Theo ông Tường, Việt Nam cần loại bỏ ám ảnh từ các thông điệp cũ về kế hoạch hóa gia đình và “hai con”, xây dựng hệ thống thuật ngữ mới, không giới hạn con số cụ thể để khuyến khích tăng sinh mà không tạo áp lực.

Chuyên gia này cho rằng, thay vì nói “đủ hai con trước 35 tuổi”, chính sách nên khuyến khích sinh “từ 2 con trở lên” hoặc “từ 3 con trở lên”.

Bổ sung thêm, PGS.TS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, cũng nhấn mạnh cần giáo dục trách nhiệm xã hội và gia đình từ sớm. Việc đầu tư mạnh vào giáo dục công dân trẻ sẽ nâng cao nhận thức về kết hôn sớm và sinh con trước 35 tuổi, đảm bảo duy trì nòi giống. Việc đợi đến khi thanh niên trưởng thành mới giáo dục sẽ quá muộn để thay đổi tư duy.

Về chính sách khuyến khích, bà đề xuất đưa điểm cộng vào xét thi đua, tăng lương hoặc xét tăng chức cho các cặp vợ chồng sinh đủ từ hai con trước 35 tuổi.

“Khi xét chọn người đi học hoặc thăng chức, nên ưu tiên người đã hoàn thành thiên chức làm mẹ nếu năng lực tương đương”, bác sĩ Tuyết phát biểu.

Bác sĩ Diễm Tuyết phát biểu tại sự kiện (Ảnh: Diệu Linh).

Trong hỗ trợ điều trị vô sinh, bà đề xuất mở rộng mạng lưới hơn 55 trung tâm hỗ trợ sinh sản, hiện tập trung chủ yếu ở Hà Nội và TPHCM, để phân bố đồng đều hơn, giúp người dân vùng sâu vùng xa dễ tiếp cận.

“Bên cạnh đó, bảo hiểm y tế nên chi trả chi phí khám và điều trị hiếm muộn. Chi phí làm thụ tinh ống nghiệm hiện nay dù thấp so với thế giới nhưng vẫn vượt khả năng của nhiều người Việt”, bà nói.

Trong thai kỳ, chính sách hiện cho phép nghỉ 5 đợt (2 ngày/đợt) để khám thai nhưng điều này chưa đủ tạo động lực. Bác sĩ Tuyết đề nghị nên có chính sách đảm bảo phụ nữ mang thai nhận toàn bộ lương trong các ngày nghỉ, đặc biệt hỗ trợ thêm cho người ở xa trung tâm, phải di chuyển xa để đi khám.

Sau sinh, bà đề xuất tăng thu nhập nghỉ hậu sản 6 tháng dựa trên tổng thu nhập thực tế thay vì chỉ lương cơ bản vì chi phí nuôi con ngày càng cao. Chính sách nghỉ 1 tuần cho người chồng là tiến bộ nhưng cần mở rộng thời gian để hỗ trợ gia đình tốt hơn trong giai đoạn đầu sau sinh.

Về nuôi dạy con, bà đề nghị giảm thuế hoặc trợ giá các sản phẩm chăm sóc trẻ em để giảm gánh nặng tài chính.

Hệ thống nhà trẻ, đặc biệt cho trẻ dưới 12 tháng, hiện còn khan hiếm, nhất là ở các đô thị lớn. Nhà nước nên đầu tư vào nhà trẻ công lập, điều chỉnh thời gian gửi trẻ phù hợp với giờ làm việc của cha mẹ, đồng thời giảm chi phí để phụ huynh yên tâm đi làm.

Đặc biệt, theo bác sĩ Hồ Mạnh Tường, phụ nữ là đối tượng chính trong việc tăng mức sinh, vì chỉ họ mới có thể sinh con. Tuy nhiên, truyền thông hiện nay đang xây dựng hình ảnh phụ nữ thành công trong sự nghiệp, học vấn nhưng không đề cao giá trị của phụ nữ có con, dẫn đến mâu thuẫn với mục tiêu khuyến khích sinh con.

Do đó, truyền thông phải thay đổi để khuyến khích phụ nữ muốn có con, thay vì vô tình tôn vinh lối sống không con.

Bên cạnh đó, thay vì chia vùng theo mức sinh cao hay thấp, cần tập trung đầu tư vào các khu vực có tốc độ giảm sinh nhanh nhất như các thành phố lớn để có kinh nghiệm áp dụng cho các tỉnh thành khác, vốn cũng sẽ sớm đô thị hóa và đối mặt với tình trạng tương tự.

https://dantri.com.vn/suc-khoe/de-xuat-uu-tien-nang-luong-cho-nguoi-sinh-du-2-con-truoc-35-tuoi-20250924151607456.htm