Dân lắp điện mặt trời mái nhà để sử dụng: Tại sao EVN đòi phạt?

Theo EVN, đã có tình trạng chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo hoặc không đăng ký với cơ quan quản lý. EVN đề nghị bổ sung quy định xử lý vi phạm với các hành vi trên.

Theo Nghị định số 58/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự dùng phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy để được quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện.

Theo EVN, thực tế các đối tượng trên (đặc biệt là hộ gia đình) chưa chủ động thông báo. Có trường hợp đã được đơn vị điện lực hướng dẫn nhưng không phối hợp, hoặc phối hợp nhưng không cung cấp hồ sơ theo hướng dẫn.

Song, Nghị định 58 lại không có quy định cụ thể để xác định đây có phải vi phạm hay không. Điều này dẫn đến các cơ quan liên quan lúng túng trong việc xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực điện lực.

Vì vậy, EVN này đề nghị bổ sung quy định tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ không thông báo hoặc đăng ký sẽ bị xử lý theo quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực điện lực, tùy mức độ vi phạm.

Theo EVN, quy định này nhằm bảo đảm nghĩa vụ thông báo, đăng ký, tránh khoảng trống trong chế tài xử lý, đồng thời nâng hiệu lực quản lý nhà nước, phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Đề xuất của EVN ngay sau khi công bố đã thu hút sự quan tâm rộng rãi. Nhiều hộ gia đình đã lắp đặt hoặc có kế hoạch đầu tư điện mặt trời áp mái bày tỏ lo ngại về khả năng bị xử phạt “hồi tố” cũng như tính thuận tiện trong thủ tục nếu quy định được áp dụng.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đặt câu hỏi về tính hợp lý của đề xuất. Chị B.T.N.T (TP. HCM) cho rằng, nếu người dân chỉ lắp đặt để sử dụng trong phạm vi gia đình, không hòa lưới, thì cần làm rõ việc này ảnh hưởng thế nào và vì sao lại liên quan đến EVN.

Ở góc nhìn khác, chị N.T.H (Bình Dương) cho rằng, việc một hộ gia đình lắp đặt hệ thống điện mặt trời công suất nhỏ, chẳng hạn 10 kW, có thể không gây tác động đáng kể. Tuy nhiên, nếu có tới hàng triệu hộ cùng làm như vậy thì sẽ tạo sức ép lớn và ảnh hưởng đến sự an toàn của lưới điện.

Anh N.T.T (TP. HCM) cho rằng, năng lượng tái tạo cần được khuyến khích phát triển, nhưng việc khai thác cũng phải tuân thủ trong khuôn khổ quy định.

Thực tế, nhiều hộ gia đình đã đầu tư hệ thống điện mặt trời áp mái. Theo chia sẻ của người dân, chi phí lắp đặt không quá cao và thủ tục cũng không quá phức tạp. Với khoản đầu tư khoảng 80 triệu đồng cho hệ thống tấm pin, gia đình có thể đáp ứng nhu cầu sử dụng điện vào ban ngày và chuyển sang điện lưới khi không có nắng. So với mức chi phí hàng triệu đồng tiền điện mỗi tháng, việc sử dụng điện mặt trời giúp giảm đáng kể gánh nặng chi tiêu.

Hiện cả nước có khoảng 103.000 dự án điện mặt trời mái nhà, tổng công suất lắp đặt hơn 9.500 MW. Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Việt Nam đặt mục tiêu đến 2030, 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.

Trước đó, tại dự thảo lần 3 Quyết định của Thủ tướng về chính sách hỗ trợ cho hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu và hệ thống lưu trữ điện, Bộ Công thương đã đề xuất hỗ trợ đến 3 triệu đồng cho người dân khi lắp điện mặt trời mái nhà tự dùng.

Cụ thể, Bộ Công Thương đề xuất hộ gia đình được hỗ trợ tiền đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà tự dùng 1-1,5 triệu đồng. Trường hợp có lắp đặt kèm hệ thống lưu trữ điện (BESS) sẽ được hỗ trợ thêm 1-1,5 triệu đồng.

Ngoài ra, các hộ gia đình có thể được hỗ trợ lãi suất vay thương mại để đầu tư, thời hạn tối đa 3 năm. Hạn mức vay vốn được hỗ trợ lãi suất cho hộ gia đình không lắp kèm hệ thống lưu trữ điện tối thiểu 4 triệu đồng cho mỗi 1 kWp công suất cực đại, áp dụng cho phần công suất cực đại đến 5 kWp.

Với hộ gia đình có lắp kèm hệ thống lưu trữ điện, họ sẽ hỗ trợ lãi suất với hạn mức vay tối thiểu 2 triệu đồng cho mỗi 1 kWh của hệ thống lưu trữ, giới hạn cho phần công suất đến 10 kWh. Chính sách chỉ áp dụng một lần cho mỗi hộ gia đình và có thể bị thu hồi nếu vi phạm cam kết.

So với dự thảo công bố tháng 7, mức hỗ trợ tài chính lần này được tách biệt rõ giữa hộ gia đình có lắp đặt và không có hệ thống BESS. Trước đó, Bộ Công Thương từng đề xuất hỗ trợ chung là tối đa 500.000 đồng cho 1 kWp công suất lắp đặt.

Song hạn mức vay lần này có thể lên tới 40 triệu đồng cho một hệ thống, gồm thiết bị lưu trữ. Mức này tăng so với mức dự kiến trước đó là tối đa 7 triệu đồng cho 1 kWp, không vượt quá 35 triệu đồng.

Các hộ muốn được hỗ trợ phải có công suất hệ thống từ 1 kWp trở lên, riêng lưu trữ từ 2 kWh. Với trường hợp bán điện dư, chủ hộ phải thỏa thuận với bên mua để được lắp công tơ hai chiều phù hợp với công suất đấu nối.

Theo Bộ Công Thương, chi phí đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà có thiết bị lưu trữ từ 12-15 triệu đồng cho mỗi kWp, tương ứng khoảng 65-85 triệu đồng cho hệ thống 5kWp – mức phổ biến mà hộ gia đình lựa chọn lắp đặt. Trong đó, thiết bị lưu trữ chiếm khoảng 30-35% chi phí đầu tư.

https://vietnamfinance.vn/dan-lap-dien-mat-troi-mai-nha-de-su-dung-tai-sao-evn-doi-phat-d132335.html