Bỏ cấp huyện: “Số phận” 84 thành phố trực thuộc tỉnh và thành phố sẽ ra sao?

19/03/2025

Hiện Việt Nam có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố và đây là đơn vị hành chính đóng vai trò quan trọng cũng như khá đặc thù. Nếu như tiến hành bỏ cấp huyện thì số phận của 84 thành phố trực thuộc tỉnh và thành phố sẽ ra sao, bỏ hay giữ?

Việt Nam có 84 thành phố trực thuộc tỉnh trước khi bỏ cấp huyện

Trước khi thực hiện bỏ cấp huyện, cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố được đánh giá là những đô thị quan trọng về kinh tế, văn hóa và giao thông của từng tỉnh. Hầu hết các thành phố này cũng là trung tâm hành chính, nơi đặt trụ sở của các cơ quan Nhà nước cấp tỉnh.

Trong số 84 thành phố trực thuộc tỉnh, một số thành phố mới vừa được thành lập trong giai đoạn gần đây như: thành phố Phú Mỹ (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) thành lập năm 2025, thành phố Hoa Lư (tỉnh Ninh Bình) thành lập năm 2025, thành phố Đông Triều (tỉnh Quảng Ninh) thành lập tháng 11/2024,…

Đặc biệt, cả nước có 2 tỉnh nhiều thành phố trực thuộc tỉnh nhất là Quảng Ninh với 5 thành phố (Hạ Long, Móng Cái, Uông Bí, Cẩm Phả, Đông Triều) và tỉnh Bình Dương với 5 thành phố (Thủ Dầu Một, Dĩ An, Thuận An, Tân Uyên, Bến Cát).

Quảng Ninh là 1 trong 2 tỉnh có số lượng thành phố trực thuộc nhiều nhất cả nước. Ảnh: Hạnh Phúc

Bên cạnh đó, Việt Nam có nhiều thành phố có bề dày lịch sử và văn hóa. Thành phố lâu đời nhất là Đà Lạt, được thành lập từ năm 1893. Một số thành phố khác ra đời vào thế kỷ 20 như: Nam Định (1921), Huế (1929) – chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương từ đầu năm nay, Việt Trì (1962), Vinh (1963), Mỹ Tho (1967), Nha Trang (1977), Quy Nhơn (1986). Phần lớn các thành phố trực thuộc tỉnh còn lại được thành lập trong giai đoạn 2000 – 2020.

Trước đó, Bộ Chính trị đã cho ý kiến về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương. Hiện nay, đề án này đang trong quá trình lấy ý kiến từ các Bộ, ngành và địa phương, với dự kiến tổ chức chính quyền địa phương gồm 2 cấp: cấp tỉnh và cấp cơ sở, không tổ chức cấp huyện.

Theo số liệu của Bộ Nội vụ, sau hai đợt sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp huyện trong giai đoạn 2019-2021 và 2023-2025, cả nước hiện có 696 đơn vị cấp huyện. Về số lượng đơn vị cấp huyện, Hà Nội đứng đầu với 30 đơn vị, tiếp theo là Thanh Hóa với 26 đơn vị và TP. HCM với 22 đơn vị.

Thành phố trong tỉnh duy trì ra sao khi bỏ cấp huyện?

Trao đổi với PV Báo Dân Việt, KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội cho biết, trong mỗi đơn vị cấp tỉnh đều có phân chia ra thành nhiều khu vực khác nhau. Bao gồm, các khu vực đô thị, nông thôn, thậm chí miền núi. Trong đó khu vực đô thị quan trọng nhất của các tỉnh chính là thành phố.

“Khi nghiên cứu bỏ cấp huyện cũng cần nghiên cứu đối với các thành phố thuộc tỉnh. Đô thị hóa luôn được coi là động lực để phát triển, vì vậy nên nghiên cứu duy trì các thành phố thuộc tỉnh là mô hình đặc thù khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện. Hiện nay đã có các tiêu chí cụ thể quy định về thành phố thuộc tỉnh nên phải rà soát lại để sắp xếp, sáp nhập đảm bảo đủ không gian, điều kiện, tiềm năng cho các đơn vị này phát triển, tạo động lực đô thị hóa mạnh hơn cho các tỉnh phát triển”, ông Nghiêm nhìn nhận.

Theo ông Nghiêm, khi bỏ cấp huyện cũng nghiên cứu nếu duy trì các thành phố thuộc tỉnh sao cho có quy mô dân số và diện tích đủ lớn, các điều kiện và tiêu chí phù hợp để phát triển đô thị ở địa phương. Về mô hình chính quyền thành phố thuộc tỉnh nếu tiếp tục duy trì khi không tổ chức cấp huyện, cũng nên nghiên cứu để thành một cấp chính quyền hoàn chỉnh.

Cần nghiên cứu kỹ lưỡng về các thành phố thuộc tỉnh khi bỏ cấp huyện. Ảnh: Hạnh Phúc

Hiện nay, Việt Nam chia thành 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Trong đó, đô thị trực thuộc gồm thành phố, thị xã và thị trấn. Thành phố được phân thành 3 loại đô thị (I, II, III), thị xã được phân thành 2 loại đô thị (III, IV), thị trấn được phân thành 2 loại đô thị (IV, V).

Ông Nghiêm cũng cho biết, tại nhiều nước trên thế giới, dù là mô hình chính quyền các cấp khác nhau, tên gọi đơn vị hành chính đô thị là thành phố, thị xã, thị trấn được dùng để gọi ranh giới hành chính cho những khu vực có tính chất đô thị, mô hình định cư tập trung đông dân cư. Tuy nhiên, trên cơ sở quy mô của đô thị mà mỗi đơn vị hành chính của các nước đều có những cấp khác nhau.

“Thành phố thuộc tỉnh tương đương chính quyền cấp huyện. Tuy nhiên với thành phố thuộc tỉnh là mô hình đô thị trong các tỉnh và theo quy hoạch phát triển đô thị hiện nay vẫn tiếp tục phát triển đô thị mạnh mẽ ở các địa phương. Do vậy, theo tôi khi nghiên cứu bỏ cấp huyện cũng nên có nghiên cứu cụ thể về các thành phố thuộc tỉnh đó xem giữ hay không giữ. Và phương án xem xét cũng phải phân tích kỹ điều kiện tự nhiên, kinh tế”, ông Nghiêm nhấn mạnh.

Tại kết luận 127, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tiếp tục yêu cầu và đưa ra tiến độ, thời gian trình nội dung các cơ quan nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã.

Bên cạnh nội dung không tổ chức cấp huyện, một số ý kiến cũng cho rằng cần có nghiên cứu, đánh giá cụ thể đối với các thành phố thuộc tỉnh và mô hình thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương để đảm bảo phù hợp, tạo động lực cho phát triển, đô thị hóa ở địa phương.

(Theo Dân Việt)